پاسخ اجمالی: داشتن همسر و فرزند در مورد امام زمان گر چه محتمل است، اما در روایات نمى توان به دلیل قانع کننده اى در این باب برخورد کرد. شاید بتوان گفت: همان طورکه تقدیر الهى بر این تعلق گرفته که وجود نازنین آن حضرت در پس پرده غیبت باشد، بر این هم تعلق گرفته که به جهت مصالحى این مسئله در پرده ی ابهام باشد.
پاسخ تفصیلی:
زندگانى شخصى حضرت مهدى (عج) از جمله مسائلى است که نمى توان در آن به سادگى به علم و یقین رسید، ولى مى توان با بررسى روایات، احتمالى را به واقع نزدیک تر دانست. در این موضوع که آیا امام زمان (عج) زن و فرزند دارد، سه احتمال وجود دارد:
الف- امام (عج) اساساً ازدواج نکرده است.
ب- ازدواج کرده است اما فرزند ندارد.
ج- آن جناب ازدواج کرده و فرزند هم دارد.
بررسی احتمال اول:
لازمه ى پذیرش احتمال اوّل، این است که آن حضرت یکى از سنتهاى اسلامى را ترک گفته باشد و چنین امرى بعید به نظر مى رسد.
البته گفته شده است که مسئله ی غیبت امام زمان اهم است و ازدواج مهم. مانعى ندارد که به خاطر امر مهم تر، مسئله ی مهم ترک شود، ولى این گفتار مورد پذیرش نیست؛ چون میان غیبت و ازدواج تزاحمى وجود ندارد و این دو قابل جمع هستند.
بررسی احتمال دوم:
اما در احتمال دوم؛ اگر چه اشکال احتمال اوّل وجود ندارد، اما این سؤال بى پاسخ مى ماند که آیا همسر آن حضرت هم عمر طولانى دارد، یا آن جناب در هر زمان همسرهاى متعددى بر مى گزیند؟ دلیلى در این رابطه وجود ندارد که موضوع را بر ما روشن کند، اما مى توان گفت که پذیرش ازدواج با همسرهاى متعدد، استبعادى ندارد. غیبت امام (عج) اقتضا ندارد که آن حضرت یک داشته همسر باشد، تا همچون وی داراى عمر طولانى باشد؛ زیرا از بعضى روایات به دست مىآید که غیبت آن جناب غیبت عنوانى است نه شخصى.[1] لذا مىتواند با مردم به صورت ناشناس حشر و نشر داشته باشد و با آنها زندگى کند، اما کسى نداند که ایشان امام زمان (عج) است.
بررسی احتمال سوم:
این سؤال در احتمال سوم هم مطرح مى گردد. علاوه بر این که بعضى این احتمال را بعید شمرده اند؛ زیرا اگر امام زمان (عج) فرزندانى داشته باشد، بالاخره آنها روزى به جست و جوى اصل خود مىپردازند و... و این با فلسفه ى غیبت سازگارى ندارد.
در میان روایات هم نمى توان به دلیل معتبرى دست یافت که یکى از این سه احتمال را تأیید نماید.
عده اى با تمسک به داستان جزیره ى خضرا گفته اند که امام (عج) فرزندانى دارد که بر آن جزیره با نظارت آن امام ، حکومت مى کنند و... . اما باید گفت که این داستان، افسانه اى بیش نیست.[2] و بیشتر به داستان تخیلى شبیه است تا داستان واقعى.
علامه ی مجلسى (ره) در این باب مى فرماید: چون این داستان را در کتابهاى معتبر نیافتم، آن را در فصلى جداگانه آورده ام.[3] شیخ آقا بزرگ تهرانى آن را یک داستان تخیلى شمرده است.[4]
نتیجه:
این که گر چه داشتن همسر و فرزند محتمل است، اما در این باب نمى توان به روایت معتبرى استناد کرد.[5] از سوى دیگر دلیل محکم و معتبرى هم بر ترک سنت الهى ازدواج از طرف امام زمان (عج) وجود ندارد.
-------------------------
[1] مثلاً امام صادق (ع) مى فرماید: "صاحب الزمان (عج) در میان مردم رفت و آمد مىکند، در بازار قدم مى نهد و گاهى بر فرش منزلهاى دوستان مى نشیند، لکن او را نمى شناسند"، کتاب الغیبة، نعمانى، ص 164.
[2] براى آگاهى بیشتر ر.ک: دراسة فى علامات الظهور و الجزیرة الخضرا، سید جعفر مرتضى عاملى، ص 263 و یا ترجمهى این کتاب، ص 225 - 217.
[3] بحارالانوار، ج 52، ص 159.
[4] الذریة الى تصانیف الشیعه، ج 5، ص 108؛ دارالاضواء، چاپ بیروت، طبقات اعلام الشیعة، قرن هشتم، 1145.
[5] مسعودى در اثبات الوصیة، ص201، از امام رضا (ع) روایتى نقل کرده است که اگر در روایات آمده است هیچ امامى از دنیا نمىرود تا فرزندش را ببیند، مربوط به قائم (ع) نمىشود. ر.ک: امامت و مهدویت، صافى گلپایگانى، پاسخ به ده پرسش، ص 56 - 53، چشم به راه مهدى، جمعى از نویسندگان مجله ی حوزه، ص 356 - 351، جزیره خضرا در ترازوى نقد، ص 221 - 217.
